GAİPLİK KARARI NEDİR? GAİPLİĞİN ŞARTLARI NELERDİR?
GAİPLİK KARARI NEDİR?
Gaiplik, Türk Medeni Kanunun 32.maddesinde “Kendisinden uzun süre haber alınamayan veya ölüm tehlikesi içinde kaybolan bir kişi hakkında ölüm olasılığı kuvvetli ise hakları bu kişiye bağlı olanlar tarafından başvurulan mahkemece kişinin gaipliğine karar verebilir.” şeklinde yer almaktadır.
Gaiplik hükmünün verilmesiyle gaip kişi hakkında birçok hukuki sonuç doğar. Bu sonuçlar içinde en etkili ve en önemlisi kişinin kişiliğine son verilmesidir. Bu karar sadece gerçek kişileri kapsar dolaysıyla tüzel kişiler için gaiplik kararı verilemez.
GAİPLİĞİN ŞARTLARI NELERDİR?
Gaipliğin mevcut durumda sağlanması için belirli başlı şartlar mevcuttur. Bu şartlar;
1) TMK’ nın öngördüğü hallerden birisinin mevcut olması gerekir. Bu haller kişiden uzun süre boyunca haber alınamaması ya da ölüm tehlikesi içerisinde kayıp olmasıdır.
2) Belirli bir süre geçmelidir.
3) Kişinin ölümünde muhtemel olasılık olmalıdır.
4) Kanunda öngörülen kişilerin bu karar yönünden mahkemeye talepte bulunması gerekir.
5) Mahkeme karara yönelik hüküm oluşturmalıdır.
GAİPLİK KARARI HANGİ HALLERDE ALINABİLİR?
Sadece kaybolmak kişinin gaipliği için yeterli değildir. Kaybolma büyük bir ölüm tehlikesi içerisinde gerçekleşmelidir. Ölüm tehlikesi içinde kaybolmaya örnek olarak savaşa katılma, denizde geminin batması, deprem esnasında kayıp olma… durumları gösterilebilir. Bir diğer hal ise kişiden uzun süre haber alınmamasıdır. Kişinin yaşayıp yaşamadığı durumu kuşkuludur. İşte tüm bu durumlarda hakim tarafından somut olaylara yönelik değerlendirme yapılır.
Kişiden uzun süre haber alınamamasının altında belirli sebepler var ise gaiplik kararı verilmez. Örneğin: Mektup yazma alışkanlığı olmayan kişinin başka bir ülkeye gidip çalışması sonucunda ailesinin kendisinden haber alamaması durumunda gaiplik mevcut olmaz.
HAKKINDA GAİPLİK KARARI VERİLEN KİŞİNİN GERİ GELMESİ
Gaipliğine karar verilen bir kimseden miras elde edenin durumu, bir çeşit bozucu şarta bağlı bir kazanma olarak nitelendirilebilir. Gaip ne zaman geri dönerse dönsün, böyle bir halde, mirasçı veya musalehin hakkı düşecek ve kazanılmış mallar geri verilecektir.
GAİPLİK KARARI VERİLEBİLMESİ İÇİN GEÇMESİ GEREKEN SÜRELER NE KADARDIR?
Yukarıda da değindiğimiz üzere,
- Bir kişiden uzun süreden beri haber alınamıyorsa, son haber alma tarihinin üzerinden 5 yıl geçmiş olmalıdır.
- Ölüm tehlikesi içinde kaybolma durumunda ise ölüm tehlikesinin üzerinden en az 1 yıl geçmiş olması gerekir.
Gaiplik için başvurmada kanun herhangi bir süre şartı öngörmemiştir.
GAİPLİK KARARI VE MİRASÇILARIN DURUMU
Gaipliğine karar verilen kişinin mirası, ölüm hadisesinde olduğu gibi doğrudan mirasçılara intikal etmez. Gaipliğine karar verilen kişinin mirası, ölüm hadisesinde olduğu gibi doğrudan mirasçılara intikal etmez. Tereke, mirasçılara doğrudan geçmediği gibi, güvence karşılığı mirasçılara teslim edilmektedir. Mirasçılar terekeye, 5 ve 15 yıllık sürelerle geçici zilyet olurlar. Teminat, en yüksek olasılıkta, gaibin 100 yaşına varmasına kadar geçecek süre için gösterilir.
TMK. Madde 584- Hakkında gaiplik kararı verilmiş bir kimsenin mirasçıları veya mirasında hak sahibi olan kişiler, tereke malları kendilerine teslim edilmeden önce bu malları ileride ortaya çıkabilecek üstün hak sahiplerine veya gaibin kendisine geri vereceklerine ilişkin güvence göstermek zorundadırlar.
Bu güvence, ölüm tehlikesi içinde kaybolma durumunda beş yıl, uzun zamandan beri haber alınamama durumunda on beş yıl ve herhâlde en çok gaibin yüz yaşına varmasına kadar geçecek süre için gösterilir. Beş yıl, tereke mallarının tesliminden; on beş yıl, son haber tarihinden başlayarak hesaplanır.
GAİPLİK NEDENİYLE EVLİLİĞİN FESHİ
Medeni Kanunu’nun 94. maddesine göre bir evlilikte çiftlerden biri hakkında gaiplik kararı çıkmış işe karı ve kocanın biri tarafından evlilik feshedilmedikçe yeni bir evlilik söz konusu olamaz. Bu nedenle gaiplik durumu söz konusu olan davalarda öncelikle evliliğin feshi davaları görülmesi gerekmektedir.
Gaiplik nedeniyle evliliğin feshi davalarında öncelikli olarak eşlerden biri hakkında gaiplik kararı verilmiş olması gerekmektedir. Bununla beraber gaiplik hakkında mahkemeye başvurulduğu sırada evliliğin feshi talebinde de bulunulmuş ise ayrıca evlilik feshi talebinde bulunmaya gerek yoktur. Bu süreçte yetkili hâkimin dava hakkındaki işlemleri de şu şekilde olmaktadır:
- Gaip olan eş hakkında gaiplik kararı verilmiş ise bunun kanuna uygun olup olmadığının araştırılması
- Nüfus kayıtlarının detaylı incelenmesi
- Gaiplik kararı kesinleştiği takdirde evliliğin feshedilmesi
- Evliliğin feshi durumunda yeniden evlenebilme imkanı olan kadın, bu evlilik için 300 günün geçmesini beklemesine gerek yoktur.
GAİPLİK DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME HANGİSİDİR?
Gaiplik kararında görevli mahkemeler, sulh hukuk mahkemeleri olup, yetkili mahkeme ise hakkında gaiplik kararı istenen kişinin son yerleşim yeri mahkemesidir.
Avukat Adem AYDIN
Diğer Yazılarımıza Ulaşmak İçin Tıklayınız>>> https://hazarhukuk.com.tr/faydali-bilgiler/
Daha Detaylı Bilgi Almak İçin Bize Ulaşın — Telefon: ( 0424 236 66 80 – 0530 349 38 49 – 0531 612 03 95 )E-mail: hazarhukukaw@gmail.com
