ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İNTERNETTEN İÇERİK KALDIRMA

GİRİŞ

Günümüzde dijitalleşmeyle birlikte internet kullanımı yaygınlaşmıştır. İnternetin bu kadar kolay erişilebildiği bir dönemde bu kolaylığın getirdiği bir takım sonuçlar olmaktadır. Her ne kadar insan hayatını kolaylaştırsa da bazı durumlarda zor durumlar içerisine sokabilmektedir. Hukuki boyutuyla değerlendirecek olursak internet ortamında daha rahat şekilde suç işlenebilir hale gelmiştir. 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlemesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un amacı Bu Kanunun amaç ve kapsamı; içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumlulukları ile internet ortamında işlenen belirli suçlarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden mücadeleye ilişkin esas ve
usûlleri düzenlemektir.

İnternet vasıtasıyla ortaya çıkan olumsuz durumları gidermek amacıyla her devlet kendi içerisinde birtakım yöntemlere başvurmaktadır. Bu yöntemlerden bir tanesi de internet erişiminin engellenmesidir. İnternet erişiminin engellenmesi; internet üzerinden yayımlanan haber, video, fotoğraf, yazı vb. içeriklerde devletlerce belirlenen durumların ortaya çıkması halinde (kişilik haklarının ihlali, özel hayatın
gizliliği, suç işlenmesinin önlenmesi, kamu yararı, kamu düzeninin korunması vb.) bu içeriğin bulunduğu internet sitesine erişimin devlet gücü ile birtakım yöntemlerle ( IP adresinden ya da URL adresinden engelleme gibi) engellenmesini ifade etmektedir.

ERİŞİMİN ENGELLENMESİNDE TEKNİK YÖNTEMLER

1.ALAN ADINDAN(DNS) ERİŞİM ENGELİ

2.İP ADRESİNDEN ERİŞİM ENGELİ

3. NESNE TABANLI ERİŞİM ENGELİ(URL)

5651 SAYILI KANUN AÇISINDAN İNTERNET ERİŞİMİNİN
ENGELLENMESİ

5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun hazırlanarak 23.05.2007 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe sokulmuştur. Kanunun genel gerekçesinde; “Dünyada yaşanan gelişmelere paralel olarak, ülkemizde de, internet dahil hızla yaygınlaşan elektronik iletişim araçlarının sağladığı imkânların suiistimal edilmesi suretiyle işlenen suçlarla mücadele konusunda etkin ve doğru bir yapılanmayı mümkün kılabilecek özel bir kanun çıkartılması zorunlu hale gelmiş bulunmaktadır.” ifadelerine yer verilmektedir.

İnternetten içerik kaldırma şu hallerde söz konusu olur:

* Kişilik haklarının ihlal edilmesi hallerinde,

* Suç işlendiğinin açık olması halinde,

* Özel hayatın gizliliğini ihlal een bir eylemin var olması halinde,

* 5846 sayılıFikir ver Sanat Eserleri Kanunu gereğince,

* İnternette unutulma hakkının tanıdı haklar kapsamında,

* Kamu yararı ve kamu düzeni bakımından erekli olması hallerinde.

Teknik yetersizlikler sebebiyle talebin reddedilmesi hukuka aykırıdır ve erişim engellenme bakımından teknik altyapı ve teknik sorunlar bir gerekçe olarak red kararından ileri sürülemez.

Kanunun 8 inci Maddesine Göre Erişimin Engellenmesi

Maddenin ilk fıkrasında, hükümde yer verilen katalog suçların işlendiğine ilişkin yeterli şüphenin bulunması halinde internet üzerinden yayınlanan içeriğe erişimin engellenmesine karar verileceği belirtilmektedir. Aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilir:

5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
1) İntihara yönlendirme
2) Çocukların cinsel istismarı
3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma
4) Sağlık için tehlikeli madde temini
5) Müstehcenlik
6) Fuhuş
7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama
suçları.

5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar.
7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçlar.
2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında yer alan suçlar.

Erişimin Engellenmesi Kararı Alınması
İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde hâkim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından verilir. Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından da içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını yirmidört saat içinde hâkimin onayına sunar ve hâkim, kararını en geç yirmidört saat içinde verir. Bu süre içinde kararın onaylanmaması halinde tedbir, Cumhuriyet
savcısı tarafından derhal kaldırılır. Erişimin engellenmesi kararı, amacı gerçekleştirecek nitelikte görülürse belirli bir süreyle sınırlı olarak da verilebilir.

Erişimin Engellenmesinde Koruma Tedbiri
Koruma tedbiri olarak verilen içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine ilişkin
karara 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz edilebilir. Hâkim, mahkeme veya Cumhuriyet savcısı tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının birer örneği, gereği yapılmak üzere Kuruma gönderilir.
Kararın Yerine Getirilmesi
İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği, derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir.

Kararın Yerine Getirilmemesi Hali

Yukarıda sayılan suçları oluşturan içeriğin yayından çıkarılması halinde; erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde mahkeme tarafından kaldırılır.
Koruma tedbiri olarak verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğini yerine getirmeyen içerik, yer veya erişim sağlayıcılarının sorumluları, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
İdarî tedbir olarak verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından ilgili içerik, yer ve erişim sağlayıcısına, onbin Yeni Türk Lirasından yüzbin Yeni Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezasının verildiği andan itibaren yirmidört saat içinde erişim sağlayıcı tarafından kararın yerine getirilmemesi halinde Kurum tarafından yetkilendirmenin iptaline karar verilebilir.
Verilen Karara İtiraz
Kurum tarafından verilen idarî para cezalarına ilişkin kararlara karşı, 2577 sayılı İdarî Yargılama Usulü Kanunu hükümlerine göre kanun yoluna başvurulabilir. İşlemlerin yürütülmesi için Kuruma gönderilen hakim ve mahkeme kararlarına 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre Kurum tarafından itiraz edilebilir.

5602 Sayılı Kanun Kapsamında Erişim Engeli
5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan kurum ve kuruluşlar, kendi görev alanına giren suçların internet ortamında işlendiğini tespit etmeleri hâlinde, bu yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesi kararı alabilirler. Erişimin engellenmesi kararları uygulanmak üzere Kuruma gönderilir.

Şirket Marka Karalama Haberi Halinde Erişim Engelleme ve İçerik Kaldırma
Şirket marka karalama haberinin söz konusu olması halinde, Türk Ticaret Kanunu’nun haksız rekabet hükümlerine başvurularak erişimin engellenmesi ve içeriğin kaldırılması mümkündür.

Erişim Engelinin Boyutu
Verilen erişimin engellenmesi kararları, ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verilir. Ancak, teknik olarak ihlale ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla ihlalin önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilir.

Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hâllerde İçeriğin Çıkarılması ve/veya Erişimin
Engellenmesi

MADDE 8/A’ya göre
*Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması
*Millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması
*Suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması

sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, Cumhurbaşkanlığı veya millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebilir. Karar, Başkan tarafından derhâl erişim sağlayıcılara ve ilgili içerik ve yer sağlayıcılara bildirilir. İçerik çıkartılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği, derhâl ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir.

İçeriğin Yayından Çıkarılması ve Erişimin Engellenmesi

Madde 9’a göre;
İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğin çıkarılmasını ve/veya erişimin engellenmesini de isteyebilir.

Hâkim, bu madde kapsamında vereceği erişimin engellenmesi kararlarını esas olarak, yalnızca kişilik hakkının ihlalinin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verir. Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez. Ancak, hâkim URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirmesi hâlinde, gerekçesini de belirtmek kaydıyla, internet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine de karar verebilir.

Özel Hayatın Gizliliği Nedeniyle İçeriğe Erişimin Engellenmesi

Madde 9/A’ya göre;
İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişiler, Kuruma doğrudan başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını isteyebilir.
Yapılan bu istekte; hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilir. Bu bilgilerde eksiklik olması hâlinde talep işleme konulmaz. Erişimin engellenmesi, özel hayatın gizliliğini ihlal eden yayın, kısım, bölüm, resim, video ile ilgili olarak (URL şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla uygulanır.

Stajyer Avukat Songül ARSLAN