ESTETİK AMELİYATI DAVASI
Hatalı Estetik Ameliyatı İçin Açılacak Dava
Estetik müdahaleler bir kişinin doğuştan sahip olduğu ya da sonradan bir etken sonucu veya kendiliğinden oluşan, kişinin dış görünümünü bozan veya bozduğu düşünülen, ben, kıl, sarkık, farklı renkteki deri, derideki yağ kümesi, sivilce, kırmızı damar ucu, bedendeki ve yüzdeki sakatlık, olağandan farklı şekil, deformasyon, yara, yara izi, asimetrik, ortalamanın üzerindeki veya altındaki ebatta uzuvların düzeltilmesi veya kapatılması amacıyla yürütülen müdahalelerdir.
Temel amaç, hastanın psikolojik ve estetik gereksinimlerinin karşılanmasıdır.
Hastaya yapılan müdahaleler illa cerrahi olmak zorunda değildir. Neşter kullanmadan da yapılan estetik müdahaleler vardır. Örneğin dudağa enjekte edilen silikon, saç ekimi vs de estetik müdahaledir.
Estetik ameliyatlar her zaman isteğe bağlı ve tedavi amacının ikinci planda olduğu müdahaleler değildir. Tıbben zorunlu estetik müdahaleler de vardır.Tedavi amaçlı yapılan müdahaleler tıbbi müdahalelerin tabi olduğu hukuksal rejime tabidir.
HEKİM- HASTA ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİNİN NİTELİĞİ
Hekim ile hasta arasındaki hukuksal ilişkinin vekalet ilişkisi olduğu olduğu kabul edilir. Ancak estetik müdahalelerde yargıtayın ağırlıklı görüşü eser sözleşmesi olduğu şeklindedir.
“Davacı, doğum sonrası karın bölgesinde oluşan deformasyonların giderilmesi amacıyla davalının kendisini ameliyat ettiğini, ancak istenen sonucun sağlanamadığını iddia ederek maddi ve manevi tazminat talep etmiştir. Dosya kapsamından estetik amaçlı ameliyat hususunda tarafların sözleştikleri anlaşılmaktadır. Tarafların sözleşme yapmaktaki asıl amaçları belli bir sonucun(eserin) ortaya çıkmasıdır. O halde taraflar arasındaki ilişki eser sözleşmesi ilişkisidir. Yüklenici eseri fen ve sanat kurallarına uygun, iş sahibinin beklentilerini karşılar şekilde yapmalıdır. Yüklenici eserdeki ayıp ve eksikliklerden ayıba karşı tekeffül hükümleri uyarınca sorumludur. Somut olayda, ameliyattan istenen sonuç alınamamıştır. Buna rağmen davalının kusuru olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi hatalıdır.”( 15 HD, 08.06.2006 7988/3417)
Doktrinde eser sözleşmesi olmadığı görüşünde olan yazarlar da vardır. Buna göre, tedavi kavramının sınırları içinde kalındığı müddetçe, ilişki vekalet ilişkisidir. Estetik cerrah canlı organizma üzerinde çalışmaktadır ve bu organizma müdahale sırasında veya sonrasında nasıl bir değişim göstereceği önceden tahmin edilemez. Dolayısıyla hekimin estetik müdahalenin sonucunu garanti etmesi çoğu zaman mümkün değildir. Estetik müdahalelerde, cerrahi müdahalenin yüksek kişisel karakteri ve taraflar arasındaki belirgin güven ilişkisi dolayısıyla vekalet hükümleri uygulanmalıdır.
Estetik Ameliyatı Davasında Doktorun Sorumluluğu
Doktor hastanın haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle edimi ifa etmek zorundadır. Ameliyatı doğrudan doğruya kendisi yapmak veya kendi yönetimi altında yaptırmakla yükümlüdür. Yani kısaca doktorun sahip olduğu borçları; sadakat ve özen borcu, eseri yapma ve teslim etme borcu, eseri bizzat yapma borcu, bildirim borcu, esere zamanında başlama ve bitirme borcu, ayıbı üstlenme borcu olarak sayılabilir.
Doktorun sorumluluğunu yerine getirmemesi durumunda doktora maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. Burada hastane işletmecisinin sorumluluğu da gündeme gelir. Doktor eğer estetik ameliyatını özel klinikte değil de hastanede gerçekleştirmişse doktor ve hastane müteselsil sorumludur. Ameliyat sırasında doktora yardım eden kişilerin de sorumluluğu gündeme gelebilir. Örneğin doktora yardım amaçlı bulunan sağlık personelleri veya hastane personelleri vardır. Bu halde TBK yardımcı kişilerin fiillerinden sorumluluk madde 116’ya göre Borçlu, borcun ifasını veya bir borç ilişkisinden doğan hakkın kullanılmasını, birlikte yaşadığı kişiler ya da yanında çalışanlar gibi yardımcılarına kanuna uygun surette bırakmış olsa bile, onların işi yürüttükleri sırada diğer tarafa verdikleri zararı gidermekle yükümlüdür.
Hatalı Sonuç İçin Hastanın Seçimlik Hakları
.Hekimden ayıbı ücretsiz olarak gidermesini talep edebilir.
.Sözleşmeyi feshederek hekimden ayıplı eserin bedelinin iadesini talep edebilir.
.Eser ayıplı halde kullanılabilecekse hekimden ayıp nedeniyle bir indirim yapmasını talep edebilir.
.Maddi ve manevi zararın giderilmesini talep edebilir.
Hatalı Estetik Ameliyat Davalarında Görevli Mahkeme ve Yetkili Mahkeme
Özel hastanelerde veya özel kliniklerde estetik amaçlı yapılan estetik ameliyatlardan doğan uyuşmazlıklarda görevli mahkemeler genel olarak Tüketici Mahkemesidir. Buna karşılık idare hukukunun uygulandığı davalar İdare Mahkemelerinin görev alanına girecektir. Yetkili mahkeme davacının yerleşim yeri mahkemesi, ameliyatın gerçekleştiği yer mahkemesi ve davalının yerleşim yeri mahkemesidir.
ESER SÖZLEŞMESİ
MADDE 470′ e göre Eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, işsahibinin
de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.
Eser Sözleşmesinin Unsurları
Bir eser meydana getirme
Eser meydana getirmeye karşılık ücret ödenmesi veya ücret ödemenin vaad edilmesi
Eser sözleşmesinin tarafları arasında anlaşma
Eser Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Özellikleri
İvazlı, şekle tabi olmayan, ani edimli, rızai nitelikte tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmedir.
Yüklenicinin Borçları
Yüklenici, üstlendiği edimleri işsahibinin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle ifa etmek zorundadır.
Yüklenicinin özen borcundan doğan sorumluluğunun belirlenmesinde, benzer alandaki işleri üstlenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken meslekî ve teknik kurallara uygun davranışı esas alınır.
Yüklenici, meydana getirilecek eseri doğrudan doğruya kendisi yapmak veya kendi yönetimi altında yaptırmakla yükümlüdür.
Eserin meydana getirilmesinde yüklenicinin kişisel özellikleri önem taşımıyorsa, işi başkasına da yaptırabilir.
Aksine âdet veya anlaşma olmadıkça yüklenici, eserin meydana getirilmesi için kullanılacak olan araç ve gereçleri kendisi sağlamak zorundadır.
Malzeme yüklenici tarafından sağlanmışsa yüklenici, bu malzemenin ayıplı olması yüzünden işsahibine karşı, satıcı gibi sorumludur.
Malzeme işsahibi tarafından sağlanmışsa yüklenici, onları gereken özeni göstererek kullanmakla ve bundan dolayı hesap ve artanı geri vermekle yükümlüdür.
Yüklenicinin işe zamanında başlamaması veya sözleşme hükümlerine aykırı olarak işi geciktirmesi ya da işsahibine yüklenemeyecek bir sebeple ortaya çıkan gecikme yüzünden bütün tahminlere göre yüklenicinin işi kararlaştırılan zamanda bitiremeyeceği açıkça anlaşılırsa, işsahibi teslim için belirlenen günü beklemek zorunda olmaksızın sözleşmeden dönebilir.
Ayıp Sebebiyle Sorumluluk
İşsahibi, eserin tesliminden sonra, işlerin olağan akışına göre imkân bulur bulmaz eseri gözden geçirmek ve ayıpları varsa, bunu uygun bir süre içinde yükleniciye bildirmek zorundadır.
Ayıp Halinde İş sahibinin Seçimlik Hakları
1. Eser işsahibinin kullanamayacağı veya hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacağı ölçüde ayıplı ya da sözleşme hükümlerine aynı ölçüde aykırı olursa sözleşmeden dönme.
2. Eseri alıkoyup ayıp oranında bedelden indirim isteme.
3. Aşırı bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları yükleniciye ait olmak üzere, eserin ücretsiz onarılmasını isteme.
İş sahibinin genel hükümlere göre tazminat isteme hakkı saklıdır. Eser, işsahibinin taşınmazı üzerinde yapılmış olup, sökülüp kaldırılması aşırı zarardoğuracaksa işsahibi, sözleşmeden dönme hakkını kullanamaz.
Ayıptan İş sahibinin Sorumluluğu
Eserin ayıplı olması, yüklenicinin açıkça yaptığı ihtara karşın, işsahibinin verdiği talimattan doğmuş bulunur veya herhangi bir sebeple işsahibine yüklenebilecek olursa işsahibi, eserin ayıplı olmasından doğan haklarını kullanamaz.
Zamanaşımı
Teslim tarihinden başlayarak, taşınmaz yapılar dışındaki eserlerde iki yılın; taşınmaz yapılarda ise beş yılın ve yüklenicinin ağır kusuru varsa, ayıplı eserin niteliğine bakılmaksızın yirmi yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.
Sözleşmenin Sona Ermesi
Yaklaşık Bedelin Aşılması : Başlangıçta yaklaşık olarak belirlenen bedelin, işsahibinin kusuru olmaksızın aşırı ölçüde aşılacağı anlaşılırsa işsahibi, eser henüz tamamlanmadan veya
tamamlandıktan sonra sözleşmeden dönebilir.
Eserin Yok Olması : Eser teslimden önce beklenmedik olay sonucu yok olursa işsahibi, eseri teslim almada temerrüde düşmedikçe yüklenici, yaptığı işin ücretini ve giderlerinin ödenmesini isteyemez. Bu durumda malzemeye gelen hasar, onu sağlayana ait olur.
Eserin işsahibince verilen malzeme veya gösterilen arsanın ayıbı veya işsahibinin talimatına uygun yapılması yüzünden yok olması durumunda yüklenici, doğabilecek olumsuz sonuçları zamanında bildirmişse, yaptığı işin değerini ve bu değere girmeyen giderlerinin ödenmesini isteyebilir. İşsahibinin kusuru varsa, yüklenicinin ayrıca zararının giderilmesini de isteme hakkı vardır.
Tazminat Karşılığı Fesih : İşsahibi, eserin tamamlanmasından önce yapılmış olan kısmın karşılığını ödemek ve yüklenicinin bütün zararlarını gidermek koşuluyla sözleşmeyi feshedebilir.
İşsahibi yüzünden ifanın imkânsızlaşması : İşsahibi ile ilgili beklenmedik olay dolayısıyla imkânsızlaşırsa yüklenici, yaptığı işin değerini ve bu değere girmeyen giderlerini isteyebilir. İfa imkânsızlığının ortaya çıkmasında işsahibi kusurluysa, yüklenicinin ayrıca tazminat isteme hakkı vardır.
Yüklenicinin ölümü veya yeteneğini kaybetmesi: Yüklenicinin kişisel özellikleri göz önünde tutularak yapılmış olan sözleşme, onun ölümü veya kusuru olmaksızın eseri tamamlama yeteneğini kaybetmesi durumunda kendiliğinden sona erer. Bu durumda işsahibi, eserin tamamlanan kısmından yararlanabilecek ise, onu kabul etmek ve karşılığını vermekle yükümlüdür.
Konuya İlişkin Yargıtay Kararı
15. Hukuk Dairesi 2020/1808 E. , 2020/2925 K.
– K A R A R –
Somut olayda; Mahkemece, Medikal Estetik Uzmanı Doktor Bilirkişiden 02.10.2017 tarihli rapor alınmış olup bu rapora itiraz üzerine Estetik, Plastik ve Rekonstürktif Cerrahi Uzmanı Bilirkişi 29.03.2018 tarihli raporunu Mahkemeye sunmuştur. Alınan bu raporlar gözetilerek dava reddedilmiş ise de; taraflar arasındaki sözleşmenin eser sözleşmesi niteliğinde olduğu ve yukarıda yapılan açıklamalar gözetildiğinde davacı yanın göğüs toparlama ve karın estetiği ile ilgili isteminin yüklenici tarafından daha güzel bir görünüme kavuşturulacağı yönünde bir garanti verilmesi ve müdahale sonrası sürecin sağlıklı bir şekilde neticelendirilmesi niteliğinde olduğu gözetildiğinde, hekimin eylemine ilişkin olarak hukuka uygun bir tıbbi müdahale gerçekleştirildiği yönündeki görüş yeterli olmayıp, ayrıca davacının isteklerinin karşılanıp karşılanmadığı, ayıplı olduğu iddia edilen göğüs toparlama ve karın estetiği ile ilgili olarak; hekimin edimini yerine getirip getirmediği ya da komplikasyon olup olmadığı ve komplikasyon konusunda aydınlatma görevinin yerine getirilip getirilmediği ve komplikasyon yönetiminin doğru yapılıp yapılmadığı hususları tartışılıp değerlendirilmek üzere, aralarında akademik kariyere sahip, üniversitelerden seçilecek estetik plastik ve rekonstrüktif cerrahisi konusunda uzman 3 kişilik bilirkişi kurulu oluşturulmak ve gerektiğinde muayene edilmek suretiyle, dosyadaki belge ve bilgiler incelenerek alınacak rapora yapılacak itirazlar da dikkate alınıp maddi ve manevi tazminat koşulları oluşup oluşmadığı değerlendirilerek hasıl olacak sonuca uygun bir karar verilmelidir.
Eksik inceleme ve yetersiz rapora dayanılarak karar verilmesi doğru olmamış, kararın bozulması uygun bulunmuştur.
Kaynak: Tıp Hukuku(Hakan HAKERİ) Borçlar Hukuku Dersleri (Prof. Dr. Cevdet YAVUZ), Yargıtay Kararları, Türk Borçlar Kanunu
