İŞÇİ ALACAKLARINDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ
Zamanaşımı Nedir?
Zamanaşımı belli bir sürenin geçmesi üzerine borçluya borcunu yerine getirmeme hakkı vermektedir. Zamanaşımı bir defidir, zamanaşımı borcu sona erdirmez sadece borçluya borcunu ödemekten kaçınma hakkı vermektedir. Bu nedenle Borçlu zamanaşımına rağmen borcu öderse bu geçerli bir ödemedir ve alacaklıdan bu ödemenin iadesini isteyemez. Zamanaşımına uğramış bir borç, eksik borç haline gelir.
Hak düşürücü süre ise hak sahibinin belirli bir süre içerisinde hakkını kullanmamış olması nedeniyle hakkın sona ermesine yol açan süredir. Hak düşürücü süre ile zamanaşımı farklı şeylerdir. Zamanaşımı tarafın kendisi tarafından ileri sürülmelidir, taraf ileri sürmedikçe zamanaşımı süresi resen dikkate alınmaz. Hak düşürücü süreler ise taraflarca ileri sürülmese bile resen dikkate alınmaktadır.
İşçilik Alacakları Nelerdir?
İşçilik alacaklarının bazıları iş ilişkisinin devam etmesiyle ortaya çıkarken bazı alacaklar ise iş sözleşmesinin sona ermesiyle işçi bu alacaklara hak kazanacaktır. İşçilik alacaklarını şu şekilde sıralanabilir;
- Kıdem tazminatı
- İhbar tazminatı
- Kötüniyet tazminatı
- Sendikal tazminat
- Fazla mesai ücret
- Hafta tatili ücreti
- Ulusal bayram ve genel tatil ücreti
- Yıllık izin ücreti
- Asgari geçim indirimi
- Ücret alacağı
- Prim alacağı
İşçi Alacaklarında Zamanaşımı Süreleri
İş kanunu madde 32 hükmünde belirtildiği üzere işçinin ücret alacakları için zamanaşımı süresi 5 yıldır. İşçi alacaklarında zaman aşımı süresi 2017 yılına kadar iki türlü uygulanmaktaydı. 25 Ekim 2017 tarihinde yürürlüğe giren İş Mahkemeleri Kanunu ile 4857 Sayılı İş Kanunu’na zaman aşımı konusunda Ek 3. Madde eklenmiş olması nedeniyle zamanaşımı sürelerinde değişiklikler yapılmıştır.
Ücret ödemelerinde zaman aşımı süresi 2017 yılından önce beş yıl olarak uygulanmakta olup gelen yeni düzenlemeler ile 5 yıllık zamanaşımı süresi devam etmektedir. Buna karşılık yıllık izin ücreti ile kıdem tazminatı ve diğer tazminatlarda zaman aşımı 2017 öncesinde sözleşmenin sona ermesi ile birlikte 10 yıllık zamanaşımı süresine tabiyken 2017 yılı ile getirilen yeni düzenleme ile bu zamanaşımı süresi 5 yıla indirilmiştir.
2017 yılında 4857 Sayılı İş Kanunu Ek 3. Madde ile getirilen düzenleme ile kıdem, ihbar tazminatı ve diğer tazminatlar için zamanaşımı süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. 5 yıllık zamanaşımı süresi iş sözleşmesinin feshi ile başlamaktadır.
4857 Sayılı İş KanunuEk Madde 3- (Ek: 12/10/2017-7036/15 md.)
İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi beş yıldır. a) Kıdem tazminatı. b) İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat. c) Kötüniyet tazminatı. d) İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.
Yıllık ücretli izin alacakları için ise diğer ücret alacaklarından fazla bir düzenleme getirilmiştir. Yıllık ücretli izin haklarına ilişkin süre kanunun 59. Maddesi ile düzenlenmiştir. ” İş Kanunu Madde 59 – İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.” Bu zamanaşımı süresi diğer alacaklarda olduğu gibi 5 yıldır.
4857 Sayılı İş Kanunu Geçici Madde 8 hükmünde ” (Ek: 12/10/2017-7036/16 md.) Ek 3 üncü madde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra sona eren iş sözleşmelerinden kaynaklanan yıllık izin ücreti ve tazminatlar hakkında uygulanır. ” Hükmü yer almaktadır. Bu hüküm gereği 25/10/2017 tarihinden önce sona eren iş sözleşmeleri için TBK Madde 146 hükmünde yer alan 10 yıllık zamanaşımı süresi uygulanırken, 25/10/2017 tarihinden sonra sona eren iş sözleşmeleri için ise Ek madde 3 hükmü gereği 5 yıllık zamanaşımı süresi uygulanacaktır.
Stajyer Avukat Adem AYDIN
