KIDEM TAZMİNATI NEDİR? KIDEM TAZMİNATININ ŞARTLARI
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, bir işyerinde asgari çalışma süresinin üzerine çıkmış ve işverence iş akdi haksız nedenlerle veya işçinin kendisi tarafından haklı nedenlerle feshedilmesi üzerine işverence işçisine işyerinde çalıştığı süre boyunca kazandığı kıdeminin karşılığı olarak ödenen tazminattır. Ödenen bu kıdem tazminatının hesaplanmasında esas alınan unsurlar işçinin aldığı ücreti ve iş yerinde çalışmış olduğu sürelerdir. Bunun yanında işçinin söz konusu işyerinde en az 1 yıl çalışmış olması, sözleşmesinin haksız olarak feshedilmesi veya kendisi tarafından haklı nedenle feshedilmiş olması gerekmektedir. Kıdem Tazminatı hususu 1475 sayılı kanunun 14. Maddesi ile düzenlenmiştir.
İşçinin Kıdem Tazminatı Almasının Şartları Nelerdir?
İş kanunu, işçinin işverenden kıdem tazminatı alabilmesi için belli şartlar öngörmüştür, bu şartlar şunlardır:
1-)Kıdem Tazminatı talebinde bulunan kişinin 4857 sayılı İş Kanunu’na göre İşçi Olması gerekmektedir. Yürürlükte bulunan 4857 sayılı İş Kanunu’na göre iş sözleşmesi ile bir işverenin işyerinde çalışan kişiye işçi denilmektedir.
2-) Bir işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için aynı işverenin işyeri veya işyerlerinde en az 1 yıl sürekli çalışması gerekir. Fakat bu sürenin tek bir işyerinde geçirilmesi zorunlu değildir. İşçi aynı işverenin farklı işyerlerinde çalışsa bile 1 yıllık sürenin hesaplanmasında tüm bu çalışmalar göz önünde bulundurulur ve toplam sürenin 1 yıllık süreyi tamamlaması yeterlidir.
3-) İş sözleşmesi işveren tarafından haksız nedenlerle, işçi tarafından haklı nedenlerle feshedilirse işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır. İşçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmişse her şekilde kıdem tazminatı almaya hak kazanacaktır. İşverenin iş sözleşmesini feshetmesi halinde, işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için bu feshin haksız olması gerekir.
Kıdem Başlangıcı ve Kıdem Sonu
Kıdem tazminatı hesaplamasında esas alınan süre işçinin kıdem talep edilen işyerinde işe ilk girdiği tarih ile işçinin iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenlerle iş sözleşmesinin haklı nedenlerle feshedildiği tarih veya iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız nedenlerle feshedildiği tarih arasındaki süredir. Örneğin bir işçi 10/01/2018 yılında bir işyerinde çalışmaya başlar ve iş sözleşmesini haklı neden ile 10/05/2021 tarihinde feshederse kıdemi bu tarihler arasındaki gün kadardır.
Kıdem Tazminatının Hesaplanması
Kıdem tazminatına hak kazanan işçiye işe başladığı tarihten itibaren her geçen tam bir yıl için işçinin 1 aylık maaşı karşılık gelecek şekilde, bir yıldan artan sürelerde ise oranlama yapılarak kıdem tazminatı ödenir. Hesaplanan bir aylık maaş ise işçinin son aldığı ücrete yol, yemek, sosyal yardım (eğitim, konut vs.) gibi haklar da ilave edilerek bulunan brüt ücret üzerinden hesaplanarak ödenmektedir. Bir aylık ücret ise önce işçinin 1 günlük ücretinin bulunması ve bunun 30 ile çarpılması ile bulunur.
Kıdem Tazminatı Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Kıdem tazminatı, zamanaşımı süresi içinde talep edilebilecek bir tazminattır. Süresinden sonra talep edilen kıdem tazminatı zamanaşımına uğramış olacaktır. Kıdem tazminatı zamanaşımı süresi iş akdinin feshinden itibaren 5 yıldır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun EK-3 maddesinde bu husus düzenlenmiştir.
Ek Madde 3- (Ek: 12/10/2017-7036/15 md.) ”İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi beş yıldır. a) Kıdem tazminatı. b) İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat. c) Kötüniyet tazminatı. d) İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.
Kıdem Tazminatı İşten Ayrılmadan Alınabilir mi?
kıdem tazminatı ödemesinin yapılabilmesi için gereken en önemli koşul, aradaki iş sözleşmesinin sona ermiş olmasıdır. İş ilişkisi devam ettiği sürece kıdem tazminatı adıyla herhangi bir ödeme yapılamaz.
Kıdem Tazminatı Davası İçin Görevli Ve Yetkili Mahkeme
Kıdem Tazminatında Görevli mahkeme iş mahkemelerinin bulunduğu yerlerde iş mahkemeleri, bulunmayan yerlerde ise İş Mahkemesi sıfatı ile Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Genel yetkili mahkeme ise davalı işverenliğin ya da şubesinin bulunduğu yer, ya da işin görüldüğü yer mahkemesidir.
Avukat Adem AYDIN
