MALA ZARAR VERME SUÇU NEDİR?
Bir başkasına ait olan taşınır veya taşınmaz bir malı kısmen veya tamamen bozmak, yıkmak, tahrip etmek, yok etmek, kirletmek veya kullanılmaz hale getirmek mala zarar vermek suçunu oluşturur. Mala zarar verme suçu, başkasına ait malvarlığına zarar vermeye dönük hukuka aykırı müdahaleleri cezalandırmak amacıyla Türk Ceza Kanunu 151-152 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Mala zarar verme suçu temel hali ve nitelikli hali olmak üzere ikiye ayrılarak kanunda ele alınmıştır. Mala zarar verme suçunun temel hali madde 151, nitelikli hali ise madde 152 ile düzenlenmiştir.
Madde 151- (1) Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılamaz hale getiren veya kirleten kişi, mağdurun şikayeti üzerine, dört aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Mala zarar verme suçu ancak kasten işlenebilen bir suçtur taksirli hali kanunda düzenlenmemiştir. Taksirle işlenen bir suçun cezalandırılması için ancak kanunda açıkça düzenlenmiş olması gerekmektedir. Bu yüzden mala zarar verme suçu taksirle işlenemez. Mala zarar verme suçunun madde 151 ile düzenlenen temel hali şikayete bağlı bir suçtur. Suçun temel halinin şikayete bağlı olması nedeniyle şikayet olmadan fail hakkında soruşturma ve kovuşturma yürütülmesi mümkün değildir.
Mala zarar vermenin nitelikli halleri
Madde 152- (1) Mala zarar verme suçunun; a) Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya kamunun yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında, b) Yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş her türlü eşya veya tesis hakkında, c) Devlet ormanı statüsündeki yerler hariç, nerede olursa olsun, her türlü dikili ağaç, fidan veya bağ çubuğu hakkında, d) Sulamaya, içme sularının sağlanmasına veya afetlerden korumaya yarayan tesisler hakkında, e) Grev veya lokavt hallerinde işverenlerin veya işçilerin veya işveren veya işçi sendika veya konfederasyonlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında, f) Siyasi partilerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,
g) Sona ermiş olsa bile, görevinden ötürü öç almak amacıyla bir kamu görevlisinin zararına olarak, İşlenmesi halinde, fail hakkında bir yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Mala Zarar Verme Suçunda Şikayet Süresi
Malı zarar gören kişi bu zararı ve zarara uğratan kişiyi öğrenmesinden itibaren altı ay içerisinde şikayetini yapmalıdır. Bu 6 aylık süre hem zararın hem de zararın birlikte öğrenilmesinden itibaren işlemeye başlar. Sadece zararın bilinmekte olduğu fakat zarar verenin bilinmediği hallerde süre işlemeye başlamaz. 6 aylık süre içerisinde malı zarar gören tarafından şikayetin yapılmaması halinde şikayete bağlı diğer suçlarda olduğu gibi altı aylık sürenin geçmesi sonrasında yapılacak olan şikayetin bir geçerliliği olmayacak, şikayete bağlı suçun soruşturması veya kovuşturması yapılamayacaktır. Mala zarar verme suçunun madde 152 ile düzenlenen nitelikli hali ise şikayete bağlı değildir.
TCK MADDE 152/(2) Mala zarar verme suçunun; a) Yakarak, yakıcı veya patlayıcı madde kullanarak, b) Toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olmak suretiyle, c) Radyasyona maruz bırakarak, nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanarak, İşlenmesi halinde, verilecek ceza bir katına kadar artırılır. Fıkra (3) (Ek: 18/6/2014-6545/65 md.) Mala zarar verme suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
Mala Zarar Verme Suçunun Ceza Miktarı
- Mala zarar verme suçunun 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununu 151. maddesinde düzenlenen temel halinin cezası; hapis cezası olabileceği gibi adli para cezası da olabilmektedir. Hapis cezası dört aydan üç yıla kadar öngörülmüştür.
- 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 152. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenen nitelikli halinde verilecek hapis cezası bir yıldan dört yıla kadardır.
- 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 152. maddesinin 2. fıkrasında düzenlenen nitelikli halinde ise verilecek hapis cezası bir katına kadar artırılır.
Mala Zarar Verme Suçu ve Etkin Pişmanlık
Mala zarar verme suçunu işleyen fail eğer malı pişman olur ve malı zarar gören kişinin zararlarını giderirse bu cezada indirim nedenidir. Suç nedeniyle etkin pişmanlık gösteren faile TCK md. 168 gereği ceza indirimi uygulanması gerekmektedir. Türk Ceza Kanunu Madde 168’de ceza indirim oranları açıkça belirtilmiştir.
- Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflâs suçları tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.
- Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmezden önce gösterilmesi halinde, verilecek cezanın yarısına kadarı indirilir.
- Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye verilecek cezanın, birinci fıkraya giren hallerde yarısına, ikinci fıkraya giren hallerde üçte birine kadarı indirilir.
- Kısmen geri verme veya tazmin halinde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, ayrıca mağdurun rızası aranır.
- Karşılıksız yararlanma suçunda, fail, azmettiren veya yardım edenin pişmanlık göstererek mağdurun, kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararı, soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi halinde kamu davası açılmaz; zararın hüküm verilinceye kadar tamamen tazmin edilmesi halinde ise, verilecek ceza üçte birine kadar indirilir. Ancak kişi, bu fıkra hükmünden iki defadan fazla yararlanamaz.
Mala Zarar Verme Suçu Şahsi Cezasızlık ve Ceza İndirimi
Mala zarar verme suçu ile ilgili şahsi cezasızlık sebepleri düzenlenmiştir (TCK md.167/1). Suça ilişkin şahsi cezasızlık halleri şunlardır:
Madde 167- (1) Yağma ve nitelikli yağma hariç, bu bölümde yer alan suçların; a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin, b) Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlatlığın, c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin, Zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Bu suçların, haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı
konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili akraba hakkında şikayet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.
Mala Zarar Verme Suçunda Uzlaşma Mümkün Müdür?
Mala zarar verme suçu 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 151. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenen temel hali şikayete bağlı bir suç olduğu için uzlaştırma kapsamındadır. Uzlaştırma prosedürü mutlaka uygulanmalıdır. Tarafların soruşturma evresinde uzlaşması halinde soruşturma yapılmasına yer olmadığına dair karar verilir. Taraflar uzlaşamazsa kovuşturma aşamasına geçilecektir.
Mala Zarar Verme Yetkili ve Görevli Mahkeme Hangisidir?
Mala zarar verme suçu Asliye Ceza Mahkemesinin görev alanına girmektedir. Mala zarar vermede yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesidir. Davanın farklı bir mahkemede açılması halinde görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilmesi mümkündür.
Stajyer Avukat Adem AYDIN
