ORTAK VELAYET HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER

Velayet Nedir?

Velayet, 18 yaşından küçüklerin yani ergin olmayan çocukların ve hakim tarafından kısıtlanan ergin çocukların bakımı ve eğitiminin sağlanması için ebeveynlere verilen haktır. Fakat velayet ebeveynlere verilen bir hak olmanın yanında ebeveynlere belirli sorumlulukların yerine getirilmesi zorunluluğu da getirdiği için aynı zamanda bir yükümlülüktür. Velayet ilişkin düzenleme Türk Medeni Kanununun 335. Maddesi ile düzenlenmiştir.

Türk Medeni Kanunu Madde 335 ” Ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velâyeti altındadır. Yasal sebep olmadıkça velâyet ana ve babadan alınamaz. Hâkim vasi atanmasına gerek görmedikçe, kısıtlanan ergin çocuklar da ana ve babanın velâyeti altında kalırlar. ”

Evlilik birliği devam ettiği sürece çocuklar üzerindeki velayet hakkı anne ve baba üzerindedir. Ayrıca değinmek gerekirse evlilik dışı doğan çocuğun velayet hakkı annededir. Evlilik birliğinin boşama ile sona ermesi üzerine kural olarak mahkemece müşterek çocukların velayeti çocukların üstün yararı gözetilerek anne veya babadan birine verilmektedir. Fakat boşanma kararı ile müşterek çocukların velayetinin anne ve babaya ortak olarak verilmesi mümkündür.

Ortak Velayet Nedir?

Ortak velayet, boşanma sonrasında çocuğun bakımı, eğitimi, gözetimi ve ihtiyaçlarını içine alan ve yukarıda tanımı verilmiş olan velayet hakkının anne ve babanın her ikisine de verilmesidir. Anne ve baba boşanmış olsalar bile müşterek çocuklar üzerinde ortak olarak hak sahibidirler. Ortak velayete ilişkin herhangi bir kanuni düzenlenme bulunmamasına rağmen uluslararası anlaşma hükümleri ve son yıllarda Yargıtay tarafından verilmiş olan kararlar ışığında ortak velayetin hukukumuzda uygulama alanı bulduğunu söylemek mümkündür.

Ortak Velayetin Şartları Nelerdir ?

Ortak velayet kararı verilmesinde her şeyden önce çocuğun üstün yararı gözetildiği için diğer şartlarda çocuğun üstün yararına göre belirlenmektedir. Bunun yanında anne ve babanın müşterek çocukların ortak velayetini kabul etmesi gerekmektedir. Anne ve babanın ortak velayeti yürütebilmeleri için özellikle anlaşmaları büyük önem taşımaktadır. Mahkeme taraflar arasındaki boşanma sebeplerini inceleyerek bu sebeplerin ortak velayete zarar vermeyecek sebepler olmasına bakmaktadır. Örnek vermek gerekirse aile içi şiddet gibi sebeplerden kaynaklanan boşanma sebeplerinin var olması anne ve babanın anlaşma ihtimalinin olmadığını ve bunun çocuğun üstün yararına olmayacağı açık olduğundan mahkeme ortak velayete karar vermeyecektir. Tarafların yaşam şartları ve ekonomik durumları da değerlendirilmekte ayrıca çocuğunda görüşü alınmaktadır.

Ortak velayetin şartları Kısaca:

Anne ve babanın ortak velayet istemesi.
Anne ve babanın ortak velayetin yürütülmesinde anlaşacağına kanaat getirilmesi.
Çocuğun üstün yararının bulunduğuna ilişkin kanaat getirilmesi.
Çocuk ayırt etme gücüne sahipse görüşü alınır.

Ortak Velayetin Yürütülmesi Kararının Uygulanışı

Velayetin birlikte kullanılmasında boşanan anne ve baba; müşterek çocuğun eğitim, sağlık gibi konularda çocuğun menfaatini gözeterek ortak bir karar verecekler ve giderlere birlikte katılacaklardır. Bu giderlere katılmanın hangi oranda olacağına taraflar mahkemece ortak velayete karar verilirken yapacakları bir anlaşma ile karar verebilecekleri gibi kedi aralarında da bunu belirleyebilirler.

Ortak Velayetin Olduğu Hallerde Nafaka Hususu

Velayetin ortak olması nedeniyle bu velayet türünde çocuğa nafaka ödenilmeyeceği konusu akla gelse de bu husus yanlıştır. Zira bu nafaka çocuğun üstün yararı için verildiği için velayetin taraflara ortak verildiği hallerde de mahkemece çocuğun ihtiyaçları göz önüne alınarak uygun bir nafakaya hükmedilmesi gerekmektedir. Velayetin birlikte kullanılmasında anne ve baba müşterek çocuğun eğitim, sağlık vs. Tüm giderlerini ekonomik güçleri oranında eşit olarak karşılarlar. Velayet ortak olduğu için anne ve baba hakimin tayin ettiği nafakayı ekonomik güçleri oranında ortak karşılarlar.

Ortak Velayetin Kaldırılması Davası Nedir?

Anne ve baba mahkemece kendilerine verilen ortak velayetin kaldırılması için yetkili olan aile mahkemesinde ortak velayetin kaldırılması davası açabilirler. Zira mahkeme tarafından verilen ortak velayet kararı kesin bir hüküm değildir. Ortak velayetin kaldırılmasını isteyen her taraf bunun kaldırılması velayetin bir tarafa verilmesi için dava açabilir. Ortak velayetin kaldırılmasına ilişkin açılan davada mahkeme çocuğun üstün yararına göre bir karar verir ve velayetin hangi tarafta kalacağını belirler. Ayrıca belirtmek gerekir ki velayetin tek bir taraf verildiği durumlarda dava açarak gerekli şartların varlığı hallerde velayetin ortak velayete çevrilmesi istenebilir.

Ortak Velayetin Hukukumuzdaki Gelişimi ve Hukukumuzda Ortak Velayete Olan Bakışa İlişkin Genel Açıklamalar

Ortak velayet, uzun bir süre Türk aile yapısına ve kamu düzenine aykırı kabul edilmiş ve bu konuda verilmiş olan bazı yerel mahkeme kararları Yargıtay tarafından bozulmuştur. Yargıtay verdiği kararlarında boşanma veya ayrılığa karar verilmesi halinde velayetin eşlerden birine verilmesi gerektiğine kar vermiştir.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E. 2004/13947 K. 2004/15854 T. 27.12.2004 ; ” Boşanma veya ayrılığa karar verilmesi halinde hakim velayeti eşlerden birine vermesi gerekmektedir. (MK. md. 336) Velayet düzenlemesi kamu düzeni ile ilgilidir. Yabancı mahkemenin müşterek çocukların velayetini anne ve babaya bırakması Türk Medeni Kanununa aykırıdır. (MÖHUK. md. 38/c) Gerçekleşen bu durum karşısında ilamın velayete ait kısmı hakkındaki tenfiz isteğinin reddi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır. ”

Fakat günümüz değişen dünyası ile birlikte yargıda kendisini yenilemek ve dünyada değişen ve gelişen şartlara uymak zorunda kalmıştır. Bu değişimlere ayak uydurulması yolunda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne EK 7 Numaralı Protokol yürürlüğe girmiştir. Bu protokolün 5. maddesi gereği eşler gerek evlilik birliği içerisinde gerekse boşanmadan sonra çocuk üzerindeki hak ve yükümlülükler bakımından eşit konumdadırlar. Dolayısıyla her iki taraf da çocuğun bakımı, gözetimi, yetiştirilmesi hususlarında eşit derecede sorumlu olmakla beraber çocuğun temsili ve çocuk hakkında önemli kararların alınması noktalarında da eşit hakka sahiptirler. İlgili uluslararası anlaşma hükmü kapsamında son yıllarda verilen bazı Yargıtay kararlarında Yargıtay’ın ortak velayeti kamu düzenine aykırı nitelikte kabul etmekten vazgeçtiği görülmektedir.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E. 2016/15771 K. 2017/1737 T. 20.02.2017 ; “Yukarıda değinilen iç hukukumuz ve kamu düzeni kavramı ile ilgili açıklamalara göre somut olay değerlendirildiğinde “ortak velayet” düzenlenmesinin, Türk kamu düzenine “açıkça” aykırı olduğunu ya da Türk toplumunun temel yapısı ve temel çıkarlarını ihlal ettiğini söylemek mümkün değildir.”

Hizmetlerimiz

İletişim Bilgisi

Blog