MAHKEME KARARI OLMADAN İŞÇİYE ÜCRET KESME CEZASI VERİLEMEZ!
İşverenin işçiye ücret kesme cezası uygulanabilmesi her durumda söz konusu olmamaktadır. İşçiye ücret cezası uygulanabilmesi bazı şartları bağlanmıştır. Bu şartlar 4857 sayılı İş Kanunu’nun 38. Maddesinde düzenlenmiştir.
İş Kanunu Madde 38 “İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz”.
Bir işçiye ücret kesme cezası uygulanacaksa bu cezanın uygulanacağı ve bu cezanın nedenlerinin işçiye bildirilerek işçinin bu cezaya itiraz etmesine imkan tanınması gerekmektedir. Ücret kesme cezasının uygulanabilmesi için işçinin ilgili davranışını gerçekleştirirken kusurlu olması ve haksız davranışı ile bu eylem nedeni ile işçiye uygulanacak ücret kesme cezası işçinin kusuruyla orantılı olması gerekmektedir. Ayrıca işçiye kesilen bu ücret kesme cezası neticesinde alınan paranın nasıl ve ne için kullanılacağı İş Kanunu Madde 38 ile düzenlenmiştir.
” Bu paralar işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Türkiye’de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılır. Her işveren işyerinde bu paraların ayrı bir hesabını tutmaya mecburdur. Birikmiş bulunan ceza paralarının nerelere ve ne kadar verileceği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının başkanlık edeceği ve işçi temsilcilerinin de katılacağı bir kurul tarafından karara bağlanır. Bu kurulun kimlerden teşekkül edeceği, nasıl ve hangi esaslara göre çalışacağı çıkarılacak bir yönetmelikte gösterilir.”
Haksız Olarak Kesinti Yapılması Halinde Bu Kesintilerin İadesi Ve İşverene İdari Para Cezası Uygulanması
İşçi, işveren tarafından kendisine haksız olarak uygulanan ücret kesme cezası nedeniyle kendisinden kesilen ücret veya tazminatın kendisine ödenmesini talep edebilir.
İşveren tarafından işçiye haksız olarak ücret kesme cezası uygulanması halinde 4857 sayılı İş Kanunu’nun 102/b maddesi hükmü gereği “… İşçi ücretlerinden 38’inci maddeye aykırı olarak ücret kesme cezası veren veya yaptığı ücret kesintisinin sebebini ve hesabını bildirmeyen işveren veya işveren vekiline dörtyüzelli Türk Lirası idari para cezası verilir” Bu ceza miktarı her yıl yenilenmektedir. Ayrıca işçinin işverenin fazla yahut kanuna aykırı ücret kesintisi yapması iş sözleşmesini haklı nedenle bildirimsiz feshetme hakkı da bulunmaktadır.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından verilmiş olan bir kararla işçiye ücret kesintisi cezası uygulanabilmesi için mahkeme kararı olması gerektiğine karar verilmiştir. İlgili Yargıtay dairesi kararına aşağıda yer verilmiştir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2011/51398 E. , 2013/34435 K.
KINAMA VE ÜCRET KESME CEZASININ İPTALİ
KIDEM TAZMİNATINDAN YARGI KARARI OLMADAN KESİNTİ YAPILMASI
TÜRK BORÇLAR KANUNU (6098) Madde 407
İŞ KANUNU (4857) Madde 38
“İçtihat Metni”
Davacı vekili, davacıya verilen kınama ve ücret kesme cezasının iptali ile kıdem tazminatından yapılan kesintinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkemece yapılan yargılama sonunda davanın reddine karar verilmiştir.
Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının davalı K… T… Müdürlüğünde çalışmakta iken davalı işverenin 15.10.2008 tarihli yazısı ile “verilen görev ve emirleri yapmadığı, izinli bulunduğu esnada işverene sağlık raporu ibraz etmediği, üst amir, personel ve müşterilere karşı olumsuz davranışlarda bulunduğu, A… Üniversitesi Tıp Fakültesinde tedavi gördüğü tarihler dışında da işe gitmediği, usulsüz harcırah beyanında bulunduğu ve aldığı”
Gerekçesiyle kınama cezası, alınan harcırahın iadesi ve kıdem tazminatından düşme cezası verildiğini, iddiaları asılsız ve gerçek dışı olduğunu, soruşturmaya konu olan tüm tarihlerde davacının şevkle tedavi, tetkik, muayene veya doktur kontrolünde olduğunu, davacının işe gelemediği tarihlerde sağlık mazereti bulunduğunu belirterek, davacıya verilen kınama ve ücret kesme cezasının iptali ile kıdem tazminatından yapılan kesintinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
B)Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davacının 31.10.2008 tarihinde istifa, ederek görevden ayrıldığını, davacının hastanede tedavi görmemesine rağmen tedavi görüyormuş gibi harcırah aldığının tespit edildiğini, haksız olarak aldığı 16 günlük alacağının kıdem tazminatından mahsup edildiğini, davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece yapılan yargılama sonunda alınan hesap raporuna itibar edilerek, davacının disiplin cezasına konu günlerde A… Üniversitesi hastanesine gitmediği, davalı işverenden haksız yere harcırah alarak işverenin güvenini kötüye kullandığı gözönünde bulundurularak davalı işveren tarafından davacıya verilen kınama cezası ve ücret ile kıdem tazminatından kesme cezalarının hukuka uygunluk arz ettiği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
E)Gerekçe:
4857 sayılı İş Kanunu’nun 38. maddesine göre “İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz”. Dairemizin kararlılık kazanan uygulaması uyarınca da sözleşme ile kararlaştırılan yevmiye kesme cezası dışında, yargı kararı olmadığı sürece işveren zararını işçinin ücretinden ve tazminatından kesemez.
Nitekim yargılama sırasında yürürlüğe giren 6098 sayılı TBK.’nın 407/2 maddesi uyarınca ” İşveren, işçiden olan alacağı ile ücret borcunu işçinin rızası olmadıkça takas edemez. Ancak, işçinin kasten sebebiyet verdiği yargı kararıyla sabit bir zarardan doğan alacaklar, ücretin haczedilebilir kısmı kadar takas edilebilir”.
Dosya içeriğine göre davacının tedavi görmemesine rağmen, tedavi görür gibi harcırah ve ücret aldığı iddiası ile disiplin soruşturması ile kınama ve yevmiye kesme cezası uygulanmış ve yevmiye kesme cezası dışında raporlu günler için aldığı ücret ve harcırah kıdem tazminatı ve ücretinden yargı kararı olmadan kesilmiştir.
Davacının disiplin cezasını gerektiren davranışının kanıtlanması halinde kınama cezası ve TİS hükümlerine göre verilecek yevmiye kesme cezası yerinde olacağından, bu yevmiye kesme cezasının gün olarak hesaplanacak miktarı dışında davacı işçinin yargı kararı olmadan ücretinden ve tazminatından işverenin diğer zararının, kısaca harcırah ve raporlu olunan günler için ödenen ücretin kesilmesi olanağı bulunmamaktadır. Somut uyuşmazlıkta işverenin yevmiye kesme cezası dışında harcırah ve raporlu olunan günler için kıdem tazminatı ile ücretinden yargı kararı olmadan kesinti yapması yasal olmadığından, davacının buna yönelik isteminin kabulü yerine reddi hatalı olmuştur.
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı (BOZULMASINA), peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 23.12.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Stajyer Avukat Adem AYDIN
