SAKLI PAYLI MİRASÇILIK NEDİR? KİMLERİN SAKLI PAYI VARDIR?
Saklı pay Nedir?
Saklı pay, miras bırakanın ölümünden önce malvarlığı üzerinde yapacağı tasarruflara karşı miras paylarının belirli oranlarda korunmasıdır. Saklı pay Türk Medeni Kanunu ile belirli mirasçılara verilmiş bir haktır. Saklı paylı mirasçıların miras payları belirli oranlarla miras bırakanın yapacağı tasarruflar karşısında korunmaktadır. Miras bırakan saklı pay sahibi mirasçıların saklı payları üzerinde istediği gibi tasarrufta bulunamaz.
Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?
Saklı Paylı Mirasçılar Türk Medeni Kanunu ile açıkça belirtilmiştir. Bu kişiler dışında saklı paylı mirasçı yoktur. Türk Medeni Kanunu Madde 505’te sınırlı olarak sayılan saklı paylı mirasçılar şunlardır:
Türk Medeni Kanunu Madde 505 ‘‘Mirasçı olarak altsoyu, ana ve babası veya eşi bulunan miras bırakan, mirasının saklı paylar dışında kalan kısmında ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir. Bu mirasçılardan hiç biri yoksa, miras bırakan mirasının tamamında tasarruf edebilir. ”
Ayrıca değinmek gerekirse 10 Mayıs 2007’te kanunda yapılan değişiklik ile mirasbırakanın kardeşleri saklı paylı mirasçı olmaktan çıkarılmıştır. Bu tarihten önce olan ölümlerde, bundan sonraki bir tarihte açılan tenkis davasında kardeşlerin de saklı payı göz önüne alınmalıdır. Zira ölümün gerçekleştiği tarihte miras bırakanın kardeşlerinin saklı payları kanun ile düzenlenmiştir.
Saklı Pay Oranları
Yukarıda sayılan saklı paylı mirasçıların saklı payları yine Türk Medeni Kanunu ile açıkça düzenlenmiştir. Saklı Paylı Mirasçıların saklı pay oranları Türk Medeni Kanunu Madde 506 ile düzenlenmiştir.
- Altsoyun Saklı Pay Oranı: Miras bırakanın altsoyu için yasal miras payının yarısı (1/2’si) saklı paydır. Bir Örnek ile açıklamak gerekirse ölümünden sonra mirasbırakanın sadece bir çocuğu ve eşi var mirasbırakan tüm malvarlığını vasiyetnameyle eşine bırakırsa burada altsoyu olan çocuğunun saklı payının varlığı nedeniyle hesaplamada bu saklı pay dikkate alınmak zorundadır. Bu durumda çocuğun yasal miras payı 3/4, eşin ise 1/4’tür. Altsoy olan çocuğun saklı pay oranı da 1/2 olduğundan, miras bırakan tüm malvarlığını eşine bıraksa dahi çocuğun mirasın 3/8’i oranında miras hakkı vardır.
- Anne ve Babanın Saklı Pay Oranı: Ana ve babanın her biri için yasal miras payının dörtte biri(1/4’ü) saklı paydır.
- Sağ Kalan Eşin Saklı Pay Oranı: Sağ kalan eş için altsoy ile birlikte (1. Zümre) veya ana-baba ile birlikte (2. Zümre) mirasçı olması durumunda yasal miras payının tamamı; diğer durumlarda yani tek başına veya 3. Zümre ile birlikte mirasçı ise burada da yasal miras payının dörtte üçü (3/4’ü) saklı pay olarak kabul edilmiştir.
Türk Medeni Kanunu Madde 506 ” Saklı pay aşağıdaki oranlardan ibarettir: 1. Altsoy için yasal miras payının yarısı, 2. Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri, 3. (Mülga: 4/5/2007-5650/2 md.)4. Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması hâlinde yasal miras payının tamamı, diğer hâllerde yasal miras payının dörtte üçü.
”
Murisin Mirasta Tasaruf Oranı Nedir?
Tasarruf oranı, yukarda bahsedilen tüm saklı paylar toplamının terekeden çıkarılması ile hesaplanmaktadır. Saklı payların düşülmesinden sonra kalan oran miras bırakanın serbestçe tasarruf edebileceği orandır. Saklı pay oranları dışında miras bırakan malvarlığı üzerinde istediği her türlü tasarrufu yapmakta özgürdür.
Bir Örnek ile açıklamak gerekirse ölümünden sonra mirasbırakanın sadece bir çocuğu ve eşi var mirasbırakan tüm malvarlığını vasiyetnameyle eşine bırakırsa burada altsoyu olan çocuğunun saklı payının varlığı nedeniyle hesaplamada bu saklı pay dikkate alınmak zorundadır. Bu durumda çocuğun yasal miras payı 3/4, eşin ise 1/4’tür. Altsoy olan çocuğun saklı pay oranı da 1/2 olduğundan, miras bırakan tüm malvarlığını eşine bıraksa dahi çocuğun mirasın 3/8’i oranında miras hakkı vardır. Çocuğun saklı pay oranı 3/8’dir eşin saklı payı ise altsoy ile mirasçı olduğu için miras payının tamamıdır. Bu nedenle saklı payların tamamı 5/8 olduğu için miras bırakanın tasarruf oranı ise 3/8’dir.
Çıkarılacak değerler Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu Madde 507 ile getirilen düzenleme ile tasarruf oranı hesaplanırken bazı değerlerin terekeden çıkarılması gerektiği düzenlenmiştir. Bunlar miras bırakanın ölümü üzerine terekeden çıkarılır ve hesaplama bunların çıkarılmasından sonra yapılır.
Çıkarılacak Değerler:
- Miras bırakanın borçları
- Cenaze giderleri
- Terekeyi mühürleme ve defter tutma masrafları
- Miras bırakan ile bir arada yaşayan kişilerin üç aylık geçim giderleri
Türk Medeni Kanunu Madde 507 ” Tasarruf edilebilir kısım, terekenin mirasbırakanın ölümü günündeki durumuna göre hesaplanır. Hesap yapılırken, mirasbırakanın borçları, cenaze giderleri, terekenin mühürlenmesi ve yazımı giderleri, mirasbırakan ile birlikte yaşayan ve onun tarafından bakılan kimselerin üç aylık geçim giderleri terekeden indirilir. ”
Eklenecek Değerler Nelerdir?
Miras bırakanın ölümünden sonra terekenin hesaplanmasında bazı değerlerin terekeye eklenerek hesaplamanın bu eklemelerden sonra yapılması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu Madde 669’Da düzenlenen denkleştirmeye tabi kazandırmalar ve madde 608 ile madde 609’da yer alan değerler terekeye eklenmelidir.
Eklenecek Değerler:
- Denkleştirmeye tabi kazandırmalar
- Tenkise tabi sağlararası kazandırmalar
- Üçüncü kişi yararına hayat sigortası alım bedeli
TMK Madde 508- Mirasbırakanın sağlararası karşılıksız kazandırmaları, tenkise tâbi oldukları ölçüde, tasarruf edilebilir kısmın hesabında terekeye eklenir.
TMK Madde 509- Mirasbırakanın kendi ölümünde ödenmek üzere üçüncü kişi lehine hayat sigortası sözleşmesi yapması veya böyle bir kişiyi sonradan lehdar olarak tayin etmesi ya da sigortacıya karşı olan istem hakkını sağlararası veya ölüme bağlı tasarrufla karşılıksız olarak üçüncü kişiye devretmesi hâlinde, sigorta alacağının mirasbırakanın ölümü zamanındaki satın alma değeri terekeye eklenir.
Stajyer Avukat Adem AYDIN
