TRAFİK KAZASINDA ARAÇTA OLUŞAN DEĞER KAYBI ve İKAME ARAÇ BEDELİNİN TALEP EDİLMESİ
Her geçen gün trafiğe çıkan araç sayısının artmasıyla birlikte trafik kazaları da günden güne artmaktadır. Trafik kazaları 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 3’üncü maddesinde trafik kazaları, ” Karayolunda insan hayvan ve yük taşımaya yarayan motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin karıştığı ölüm, yaralanma ve maddi zararla sonuçlanan kazalar trafik kazasıdır.” Oluşan bu trafik kazalarının sonucu olarak maddi ve manevi zararlar meydana gelmektedir. Bu yazımızda biz yalnızca trafik kazalarından dolayı araçta meydana gelen maddi hasarlardan dolayı sigorta şirketinden talep edebileceğimiz kalemleri konuşacağız.
Öncelikle meydana gelen kazada araçta bir hasar oluşacak ve bunun sonucu olarak araçta maddi zarar oluşacaktır: Hasar değer kaybı ve Araçtan mahrum kalma tazminatı.
HASAR DEĞER KAYBI
Trafik kazalarından sonra hasar gören araçlar eski halinden farksız olacak şekilde onarılsa dahi TRAMER KAYDINA ( aracın kaza ve hasar geçmişini, sigorta bilgilerinin kayıt altında tutulmasıdır) hasarlı olarak geçecek ve araç değer kaybına uğrayacaktır. Bu aracın orijinalliğinin kaybolması ve araç piyasasında değer kaybı yaşamasına sebep olacaktır.
Araç değer kaybı, meydana gelen bir kaza sonrası onarılan aracın ikinci el piyasa fiyatına göre değer kaybetmesidir. Araç kazadan sonra her ne kadar kusursuz olarak tamir edilse bile kazadan önceki haline göre değeri bir hayli düşük olacaktır. Yaşanılan bu maddi kayıp, aracın karıştığı kazanın oluşturduğu hasarın büyüklüğüne göre belirlenir. Bu hasar kazada tamamen kusurlu olan taraf veya diğerine oranla daha fazla kusurlu olan tarafça karşılanır.
Kazadan sonra hasar gören araç orijinal parçalarla tamir edilip değiştirilse dahi araç kayıtlara hasarlı olarak geçeceği için değer kaybı yaşayacak ve bu durum ikinci el piyasasında aracın talep edilebilirliğini azaltıp aracın maliki bakımından maddi zarar oluşturacaktır. Peki bu durumda ne yapılabilir? Araç sahiplerinin haklarını bilmesi bu durumu en az zararla atlatmalarını sağlayacaktır.
Tamamen kusursuz olan taraf kusurlu araç sahibinden veya ruhsat sahibinden aracın değer kaybını dava yoluyla talep etme hakkına sahiptir. Kusursuz olan tarafın bir diğer hakkı ise zararının karşılanması amacıyla sigorta şirketine başvurmasıdır. Zarar gören kusursuz tarafın trafik sigortasına başvurabileceği süre, kazanın oluşmasından itibaren 2 yıl ile sınırlıdır. Sigorta şirketlerinin sunmuş olduğu kasko hizmeti araç değer kaybını karşılamasa da şirketle imzalanacak poliçeye değer kaybının karşılanması için özel şart olarak konulursa sigorta şirketi değer kaybını karşılama güvencesi de verebilmektedir. Yine zorunlu trafik sigortasının yapılması halinde bazı sigorta şirketleri bilirkişi raporuna göre bazıları ise dava açılmış olma şartını arar, bu şekilde de değer kaybı talep edilebilecektir. Görüldüğü üzere hasar kaybına uğramamak ve oluşan maddi hasarı en alt düzeye indirgemek için zorunlu trafik sigortası ve kasko yapmak şarttır.
Hasar değer kaybının tazmini için gerekli şartlar
Kaza tarihinin üzerinden en fazla 2 yıl geçmelidir.
Araçtaki hasar daha önce hasara uğramamış bir kısmında olmalıdır.
Araç, ağır hasar kaydına sahip olmamalıdır.
Aracın hasarı, basit onarım işlemleri ile giderilmeyecek olmalıdır.
Değer kaybı zararını talep edecek taraf, kazada %100 kusurlu olmamalıdır.
Değer kaybının en önemli şartlarından biri de talepte bulunacak tarafın kazada tam kusursuz veya diğer tarafa nazaran daha az kusurlu olması şartıdır. Eğer tam kusursuz değil ancak diğer tarafa nazaran daha az kusurluysa kusursuz olduğu oranda değer kaybını alabilecektir. Bu beş şartın sağlanması halinde hasarsız ikinci el rayiç bedeli, aracın kilometresi, hasarın hangi parçalarda olduğu vb. hususlar değer kaybı miktarının belirlenmesinde dikkate alınır.
Peki her sene düzenlediğimiz trafik poliçesi nedir ve neden yapılır? Bu poliçeye zorunlu mali mesuliyet sigortası denir. Her sene düzenli olarak ödediğimiz bu poliçe primlerinin içerisinde değer kaybı teminatı da yer alır. Yani geçireceğimiz bir trafik kazasında karşı tarafın aracına verdiğimiz zarar, bu sigortaya yatırdığımız primler içerisindeki değer kaybı teminatından ödenir. Görüldüğü üzere değer kaybı aracın sahibinden veya sürücüsünden değil sigorta şirketi tarafından karşılanır.
Araç değer kaybı başvurusu için gerekli belgeler
1)Ekspertiz raporu
2)Kaza anında tutulan kaza tutanağı
3)Hasar tespit tutanağı
4)Kaza sonrası çekilen fotoğraflar
5)Aracın ruhsatı
6)Ve her türlü ilişkili belge
Başvuru için öngörülen süre
Sigorta şirketinden talep edilecek hasar değer kaybı için öngörülen süre kazanın meydana gelmesinden itibaren 2 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Hasar değer kaybı bu süre içerisinde talep edilmez ise alacak zamanaşımına uğrayacak ve hak kaybı oluşacaktır. Dikkat edilmesi gerek bir diğer husus bu süre kaza tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır.
Başvurunun yapılması
Kaza meydana geldiğinde yukarıda açıkladığımız belgelerle birlikte öngörülen süre içerisinde kusurlu tarafın sigorta şirketine zarar kalemlerinin karşılanması için başvuru yapılır. Yapılacak başvuru sigorta şirketlerinin mailine atılacak maille ya da iadeli taahhütlü postayla yapılabilecektir. Sigorta şirketlerinin yapılacak başvuruya cevap süresi kasko hasarlarında 15 iş günü; sigorta hasarlarında 15 gündür. Sigorta şirketlerinin yapılacak başvuruya sessiz kalması veya başvuruyu reddetmesi halinde Sigorta Tahkim Kurulunda dava açılır. Dava açıldığı takdirde bilirkişi incelemesi ve gerekli araştırmalar yapılarak 6 içinde sonuçlandırılır.
Vatandaş Sigorta Tahkim Komisyonunda bireysel olarak dava açabilir ancak yapılacak başvurunun şekli, düzenlenecek bilirkişi raporuna itiraz etme süreçleri vb. Durumların avukat aracılığıyla takibi daha sağlıklı sonuçlar elde edilmesini sağlayacaktır.
ARAÇTAN MAHRUM KALMA TAZMİNATI (İkame Araç Bedeli)
Meydana gelen trafik kazasında araçta oluşan maddi zararın yanında ayrıca hasar gören aracın onarım süresince kullanılamaması sebebiyle araçtan yoksun kalma tazminatı da gündeme gelir. Aracın kullanılamaması sebebiyle oluşan mahrumiyetten doğacak zarar, mali sorumluluk sigortası tarafından karşılanmaz.
Türk Borçlar Kanununun 49. Maddesinde düzenlenen sorumluluk başlıklı maddesine göre “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür.” Bu yükümlülüğün doğabilmesi için 4 şart aranır:
1)Hukuka aykırı bir fiil
2)Bir fiille bir kişiye verilen zarar
3)Fiilin işlenmesinde failin kusurlu olması
4)Zarar ile fiil arasında nedensellik bağlantısı
Aracın kullanılamaması sebebiyle ortaya çıkan mağduriyet sebebiyle ortaya çıkacak olan zarardan, TBK m.49 gereği kusurlu olan tarafa başvurulabilecektir. Kusurlu araç sahibi ve sürücüsü bu zarardan müteselsilen sorumludur. Bu durumda sadece birisinin tazmin etmesi yeterlidir.
Araçtan mahrumiyet tazminatının hesaplanmasında hususi araç-ticari araç ayrımı önem arz etmektedir. Zira hususi araç söz konusu olduğunda varsa ikame araç bedeli, yoksa aracın olmaması sebebiyle oluşan giderler dikkate alınırken; ticari araç olması durumunda bunlara ek olarak ticari kazanç kaybının da hesaba dahil edilmesi gerekir. Yargıtay yeni tarihli vermiş olduğu kararlarında kişinin araçtan mahrum kaldığı süre boyunca ikame araç kiralamamış veya ödeme belgesi sunmamış olsa bile, araç mahrumiyet bedelini davalıdan talep edilebileceğine hükmetmektedir. Araçta oluşan hasarın niteliğine göre makul tamir süresinin belirlenerek, kişinin aracı kullanamamaktan doğan ve bu süre içinde ikame araç kiralanması için ödemesi gereken bedelin bilirkişi raporu ile belirlenerek araç mahrumiyet bedelinin tespiti ile talebi mümkündür.
Stj. Av. Melisa YAĞIZ
