YOKSULLUK NAFAKASI ve YOKSULLUK NAFAKASININ ŞARTLARI
Yoksulluk nafakası boşanmadan sonra yoksulluğa düşecek olan eşin yoksulluğa düşme ihtimaline karşılık bu eşin korunması amacıyla hukukumuzda düzenlenmiş olan aile hukukuna özgü bir koruma yoludur. Fakat her boşanmadan sonra her eş için yoksulluk nafakasına hükmedilmesi mümkün değildir. Yoksulluk nafakasına karar verilebilmesi için hukukumuzda belirli şartlar öngörülmüştür. Öncelikle lehine yoksulluk nafakasına hükmedilecek boşanma davası neticesinde eşin kusurunun diğer eşten daha fazla olmaması şartının gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu şart sağlandığı takdirde mahkemece mali gücü ile orantılı olacak şekilde diğer eş tarafından yoksulluğa düşecek olan eşe yoksulluk nafakası ödenmesine dair karar verebilir.
Yoksulluk nafakasında tedbir nafakasından farklı olarak hakim re’sen karar veremez. Mahkemece yoksulluk nafakasına karar verilebilmesi için boşanmadan sonra kusuru daha az olan ve yoksulluğa düşecek olan eşin yoksulluk nafakasına ilişkin bir talebinin olması gerekmektedir. Mahkeme bu talep doğrultusunda şartların varlığı halinde yoksulluk nafakasına hükmedecektir. Yoksulluk nafakası belirlenirken eşlerin sosyal ve ekonomik durumları, nitelikleri ve zamanın ekonomik koşulları göz önünde bulundurulmaktadır. Yoksulluk nafakası Türk Medeni Kanunu Madde 175 hükmü ile düzenlenmiştir: Yoksulluk nafakası konulu yazımıza ulaşabilirsiniz.
Türk Medeni Kanunu Madde 175 ”Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz. ”
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun yerleşmiş içtihatlarında; yeme, giyinme, barınma, sağlık, ulaşım, kültür, eğitim gibi bireyin maddi varlığını geliştirmek için zorunlu ve gerekli görülen harcamaları karşılayacak düzeyde geliri olmayanların yoksul olarak kabul edilmesi gerektiğini değerlendirmiştir. Boşanma davası ile birlikte lehine maddi ve manevi tazminata hükmedilen tarafa yoksulluk nafakası bağlanması mümkündür. Tazminat ve nafaka konusu ayrı ayrı değerlendirilmektedir.
Yoksulluk Nafakası Hangi Aşamada Talep Edilebilir?
Yoksulluk nafakası boşanma davasında talep edilebildiği gibi evliliğin boşanma ile sona erdiren mahkeme kararının kesinleşmesinden sonraki bir yıl içinde de açılabilir. 1 yıllık zamanaşımı süresi TMK madde 178 hükmü ile düzenlenmiştir;
Türk Medeni Kanunu Madde 178 ‘‘ Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma
hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. ”
Yoksulluk Nafakasında Süre Var Mıdır?
Kural olarak yoksulluk nafakasında herhangi bir düre bulunmamaktadır. Fakat bazı durumların oluşması halinde yoksulluk nafakası sona erer. Bazı durumlarda yoksulluk nafakası kendiliğinden sona ererken bazı durumlarda ise mahkeme kararı ile kaldırılmasına karar verilebilir. Yoksulluk nafakasının hangi hallerde sona ereceğine aşağıda yer verilmiştir:
Yoksulluk Nafakasının Kendiliğinden Kalktığı Haller
- Taraflardan birinin ölümü halinde kendiliğinden kalkar.
- Yoksulluk nafakası alacaklısının yeniden evlenmesi halinde kendiliğinden kalkar.
Yoksulluk Nafakasının Mahkeme Kararı İle Kaldırıldığı Haller
- Yoksulluk nafakası alacaklısı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması halinde kaldırılır.
- Yoksulluk nafakası alacaklısı tarafın yoksulluğunun ortadan kalkması halinde kaldırılır.
- Yoksulluk nafakası alacaklısı tarafın haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde kaldırılır.
Yoksulluk nafakasının hangi hallerde sona ereceği Türk Medeni Kanunu TMK Madde 176 hükmü ile düzenlenmiştir.
Türk Medeni Kanunu Madde 176 ” İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır.
Yoksulluk Nafakasının Arttırılması veya Azaltılması Mümkün Müdür?
Nafaka alacaklısı ve borçlusunun zaman içerisinde yaşam şartları ve ekonomik durumlarının değişmesi nedeniyle yoksulluk nafakasının arttırılması veya azaltılması mümkündür. Bu husus Türk Medeni Kanunu Madde 176 hükmünde düzenlenmiştir.
Türk Medeni Kanunu Madde 176/5 ”Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir. ”
Yoksulluk Nafakasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Boşanma davasında yoksulluk nafakası talep edildiği zaman görevli ve yetkili mahkeme boşanma davasının olduğu mahkemedir. Yoksulluk nafakasını boşanma davası sona erdikten sonra ayrı bir dava ile açmak isteyen davacı, boşanma davasının kesinleşme tarihinden itibaren 1 yıl içinde açmalıdır. Nafaka alacaklısının bulunduğu yerdeki aile mahkemesi görevli ve yetkilidir.
Türk Medeni Kanunu Madde 177 ”Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.”
Stajyer Avukat Adem AYDIN
