MÜLKİYETİ KORUYUCU DAVALAR İSTİHKAK VE EL ATMANIN ÖNLENMESİ DAVASI

Mülkiyet hakkı sahibine en geniş yetkiyi veren ayni haktır. Mülkiyet hakkı sahibi olan malik, söz konusu hakkın olumlu içeriğini hukuk düzeninin çizdiği sınırlar içerisinde kullanabilir. Mülkiyet hakkı sahibine hakkın konusu olan şeyi kullanma ( usus ), semerelerinden yararlanma ( fructus ) ve tüketme ( abusus ) yetkilerini sağlayan mutlak ve ayni bir hak çeşididir. 

Mülkiyet hakkının olumsuz yetkisi ise Türk Medeni Kanunu’nun 683/2. Maddesinde düzenlenmiştir. Mülkiyet hakkına saldırıların söz konusu olduğu durumlarda iki dava gündeme gelir Söz konusu davaların biri istihkak diğeri de el atmanın önlenmesi davasıdır. Dikkat edilmesi gereken nokta bu davalar mülkiyet hakkına dayanır dolayısıyla mülkiyet hakkından bağımsız devredilemez ve kullanılamazlar.

İstihkak davası zilyet durumunda olan malikin, haksız dolaysız zilyede açtığı dava istihkak davasıdır. İstihkak davası bir eda davası niteliğindedir amaç malikin mülkiyet hakkına dayanarak malın dolaysız zilyetliğine kavuşmasıdır. Ayni nitelikte bir davadır bu nedenle herhangi bir zamanaşımı süresine bağlı değildir. Davacı mülkiyet hakkının varlığını ispatlamalıdır.

İstihkak davasının aksine eşya malikin hakimiyeti alanında ancak malikin eşyayı gereği gibi kullanması ve yararlanması engellenmiş ve zorlaştırılmıştır. Taşınmaza haksız olarak girilmesini veya koku gelmesini örnek olarak verebiliriz. El anlatmanın önlenmesi bu haksızlığın tespit edilmesi, önlenmesi ve zararın giderilmesi amacı ile açılan davadır. Söz konusu el atma haksız olmalıdır herhangi ayni veya şahsi bir hakka dayanmamalıdır. Ayni bir davaya olduğu için süreye bağlı değildir ancak saldırı veya saldırı tehlikesinin varlığı halinde açılabilir. Burada malik mülkiyet hakkını ve mevcut saldırıyı ispatlamakla yükümlüdür.  Davalının kusuru aranmaz el atmanın haksız olması yeterlidir.