İSTİNAF KANUN YOLU NEDİR? İSTİNAF KANUN YOLUNUN ŞARTLARI
İSTİNAF İNCELEMESİ NEDİR?
İstinaf, ilk derece mahkemesi kararının hem hukukî yönden hem de olaylar yönünden incelenmesidir. İstinafa başvurulduğunda hukuk davası Bölge Adliye Mahkemesi tarafından ikinci kere incelenerek yerel mahkemenin kararı denetlenir. Temyiz de ise Bölge Adliye Mahkemesi kararlarına karşı yapılan başvurular incelenir. İnceleme yapılırken yalnızca hukukilik denetim yapılır. Böylece üç dereceli bir inceleme sistemi kurularak hukuk veya ceza davası neticesinde verilen kararın yeterince denetlenmesi sağlanır. İstinaf mahkemesi, Bölge Adliye Mahkemeleri ve Bölge İdare Mahkemelerini ifade etmek amacıyla kullanılır.
İSTİNAF BAŞVURUSU VE SÜRESİ
İstinaf başvurusu, kararı veren yerel mahkemeye bir istinaf dilekçesi verilerek yapılabilir. İstinaf başvurusu süresi iki haftadır. Bu süre ilk derece mahkemesi karanının muhataba tebliği ile başlar. İstinaf dilekçesine istinaf sebebi ve gerekçesi yazılmalıdır.
İSTİNAF BAŞVURUSU SIRASINDA VERİLEBİLECEK KARARLAR
Başvuru sonucunda Bölge Adliye Mahkemesince yapılan incelemeler neticesinde başvuranın haklı olduğuna kanaat getirilir ise üç durumdan biri söz konusu olacaktır;
- İlk derece mahkemesi tarafından verilen karar hukuka uygunluk teşkil etmiyor ise bu mahkemenin kararı kaldırılarak davanın reddine karar verilecektir.
- Görevsiz veya yetkisiz ilk derece mahkemesinde davanın görülmesi halinde bu mahkemece verilen kaldırılarak dosya yetkili ve görevli mahkemeye gönderilir.
- Yerel mahkeme tarafından verilen kararın tamamının veya bir kısmının hukuka aykırı olması halinde, bölge adliye mahkemesince duruma göre ilk derece mahkemesinin kararı kaldırılarak davanın kısmen veya tamamının kabul edilmesine karar verebilecektir.
İSTİNAF İLE TEMYİZ ARASINDAKİ FARKLAR
İstinaf mahkemesi yerel mahkeme tarafından toplanmamış bir delili toplayabilir, yeniden tanık dinleyebilir veya keşif yapabilir. İstinaf mahkemesi, hukuk veya ceza dava dosyasında mevcut olan ve topladığı diğer tüm delillerle birlikte hukuki denetim de yaparak istinaf incelemesi neticesinde kararını verir. Temyiz ise, Yargıtay’ın istinaf mahkemesi tarafından verilen kararı sadece hukuki yönden denetlemesi anlamına gelmektedir. Yargıtay, temyiz incelemesi ile kanunun olaya doğru uygulanıp uygulanmadığını denetler. Yani, Yargıtay hukuki bir denetim yapar..
HUKUK DAVASI İÇİN İSTİNAF BAŞVURUSU ŞARTLARI NELERDİR?
- İlk derece hukuk mahkemelerinin, miktar veya değeri 8000 TL’yi (2022 yılı için) geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararları kesindir. Ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf kanun yoluna başvurulabilir.
- Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda 8000 TL’lik kesinlik sınırı alacağın tamamına göre belirlenir.
- Alacağın tamamının dava edilmiş olması durumunda, kararda asıl talebinin kabul edilmeyen bölümü 8000 TL’yi geçmeyen taraf, istinaf kanun yoluna başvuramaz.
- Kural olarak yerel mahkemelerin verdiği ara kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvuru yapılamaz. Ancak, bu ara kararları da son karar aleyhine istinaf başvurusu yapılması halinde istinaf incelenmesinde hüküm ile birlikte denetlenir.
- İhtiyati haciz, ihtiyati tedbir birer ara karar olmasına rağmen bu ara kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir.
HUKUK DAVALARINDA İSTİNAF İNCELEMESİNE KONU OLAMAYACAK İŞLER
- İstinaf Aşamasında Yeni Vakıalar İleri Sürülemez.
- İstinaf Aşamasında Yeni Deliller İleri Sürülemez.
- İstinaf Aşamasında İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi veya Genişletilmesi Yasaktır.
İSTİNAF BAŞVURUSUNUN REDDİ KARARI
İstinaf mahkemesi, bir üst derece mahkemesi olarak yerel mahkeme kararını denetleyerek, kararın usul veya esas açısından hiçbir eksiklik içermediği kanaatine varırsa istinaf başvurusunu reddeder. İstinaf mahkemesi, ön incelemede de dikkate alarak davayı reddedebileceği hallerde, yani istinaf başvurusunun süresinde yapılmamış olması, istinaf başvurusu için gereken şartlar yerine getirilmemiş, başvuru sebepleri ve gerekçesi gösterilmemişse istinaf başvurusunu reddedebilir.
İSTİNAFA CEVAP NEDİR?
İstinaf dilekçesine karşı, diğer taraf, dilekçenin kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içinde cevap dilekçesi verebilir. İstinaf dilekçesi tebliğ edilen taraf, kendisinin istinafa başvuru hakkı olmasa veya istinaf süresini geçirmiş olsa bile, verdiği cevap dilekçesi ile katılma yoluyla istinafta bulunabilir.
İSTİNAFA CEVAP VERİLMEZSE NE OLUR?
15 gün içinde istinafa karşılık bir cevap dilekçesi verilmezse, karşı tarafın sunduğu itirazın kabul edildiği anlamına gelir. Ancak istinaf dilekçeleri, dava hükmünün gerçekleşmesini durdurmaz.
YEREL MAHKEME KARARLARININ KALDIRILARAK DÜZELTİLMESİ NEDİR?
İstinaf mahkemesi, yerel mahkeme kararının usul ve esas açısından doğru olduğu kanaatine varıp da yeniden yargılama yapılmasına gerek olmayan hallerde veya hukuki gerekçede hata yapılmış olması halinde yerel mahkeme kararını tamamen kaldırmaz veya esastan yeni bir karar vermez. Bu halde bölge adliye mahkemesi, istinaf başvurusunu kabul ederek yerel mahkeme kararını düzeltmekle yetinir. Düzelterek karar verme hususunda Yargıtay’ın içtihatlarında yer alan düzelterek onama halleri esas alınabilir.
Selin SARIKAYA
